مقایسه شاخص های کارایی فنی و اقتصادی مصرف آب در تولید گندم و زعفران در شهرستان قائنات

یکی از عوامل مهم در تعیین سیستم­های کشاورزی مناسب مناطق خشک و نیمه خشک، بهره­وری آب آن­ها می­باشد. این تحقیق با هدف تعیین شاخص­های کارایی فنی و اقتصادی مصرف آب محصولات زعفران و گندم و هم­چنین شناخت عوامل تأثیرگذار بر آن در شهرستان قائنات واقع در استان خراسان جنوبی به اجرا درآمد که در آن 50 مزرعه گندم و 48 مزرعه زعفران در طی سال زراعی 91-1390 مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات لازم از قبیل عملکرد محصول، نوع منبع آبیاری، دبی منبع آبیاری، تعداد و مدت زمان آبیاری از طریق پرسشنامه جمع­آوری گردید. حجم آب آبیاری کاربردی برای تولید محصول تعیین و بر مبنای آن شاخص­ کارایی فنی و اقتصادی مصرف آب محاسبه گردید. بر اساس نتایج حاصله شاخص کارایی مصرف آب برای کل زیست­توده و دانه تولیدی گندم به ترتیب 91/0 و 36/0 کیلوگرم در مترمکعب و برای کل زیست­توده و کلاله تولیدی زعفران 36/0 و 002/0 کیلوگرم در مترمکعب به دست آمد. میانگین کارایی اقتصادی مصرف آب در کل منطقه مورد بررسی برای گندم 4041 و برای زعفران 39962 ریال به ازای هر مترمکعب آب مصرفی برآورد گردید که مزارع پنج ساله زعفران با بالاترین عملکرد بیشترین مقدار این شاخص­ را بین سنین مختلف مزارع زعفران به خود اختصاص دادند. در محصول گندم تحصیلات زارعین و مساحت مزرعه از عوامل تأثیرگذار بر دو شاخص مورد بررسی شناخته شد. هم­چنین بین دو شاخص مورد نظر و شوری خاک مزارع ارتباط منفی و معنی داری مشاهده گردید.